Wyjście z cienia: Gdy kosmici próbują nas uszczęśliwić

Gdy atakowali nas obcy, inna cywilizacja przybyła, by nas uratować. Od tamtego czasu to oni rządzą Ziemią, dzieląc ją na kwadraty wydzielone przez długości i szerokości geograficzne oraz pilnując szczęścia całej ludzkości. Przynajmniej pozornie.

Janusz A. Zajdel tworzył książki krótkie, ale mocno trzymające się swojej tematyki. „Wyjście z cienia” nie jest wyjątkiem i raczej nie odbiega od jego typowej twórczości. Nie jest jednak książką wybitną, a prostą metaforą do ówcześnie panującego systemu.

Tytuł: Wyjście z cienia

Autor: Janusz A. Zajdel

Liczba stron: 196

Gatunek: antyutopia

Wydanie: Czytelnik, Warszawa 1983

Przy tak trudnej tematyce, zawsze u tego autora zadziwia mnie jedna rzecz: to, jak dobrze się go czyta. Choć „Wyjście z cienia” powstało w latach 80. w jego stylu po prostu nie widać upływu czasu. Jego twórczości naprawdę nie trzeba się bać, zwłaszcza, że to naprawdę nie są długie powieści: ta konkretna nie ma nawet dwustu stron.

Niestety, zabrakło mi w tej książce jednej, dość istotnej dla mnie rzeczy: ciekawej zagadki, dotyczącej tego, dlaczego ustrój na Ziemi jest taki, a nie inny. Tak naprawdę od razu widzimy, że system jest wyraźną aluzją do tego, co działo się w Polsce w PRLu i właściwie jesteśmy dość biernymi obserwatorami rzeczywistości, zainteresowanymi tym tylko do pewnego stopnia. Bo gdy nie ma nad czym się szczególnie zastanawiać, to i nasza uwaga przecież spada.

Nie uważam jednak, by to była książka zła, przeciwnie: po prostu jak na tego autora, wypada dość przeciętnie, a dziś takie motywy były wykorzystywane tak często, że nie budzą większych emocji. Zwłaszcza, że przez tak małą objętość nie jest to zbyt rozbudowana powieść pod względem fabularnym, czy pod względem rozwoju bohatera.

Co do bohaterów właśnie, to naszym głównym bohaterem jest Tim: chłopiec, który stopniowo odkrywa, że coś z tym jego światem jest nie tak i coś nie składa się w całość tak, jak powinno. To sympatyczny dzieciak, którego przyjemnie się obserwuje, bo po prostu ma serce w dobrym miejscu i raczej nie przeraża nadmierną głupotą, co często przy takich postaciach ma miejsce. Nie jest też kimś ważnym na tle całych wydarzeń, a raczej obserwatorem wszystkiego.

Muszę przyznać, że samo zakończenie nieco mnie zabolało. Jest tak nagłe, jakby autor uznał, że kończą mu się kartki w notesie i postanowił od razu napisać koniec. A szkoda, bo gdyby bardziej rozwinął wątki związane z bohaterami, mogłoby z tego wyjść po prostu coś ciekawszego. Ale cóż... Zajdel za swój cel stawiał chyba pokazanie społeczeństw, nie bohaterów, dlatego gdy dokonał swego, po prostu uznał, że to już koniec jego opowieści.

„Wyjście z cienia” jest książką, po którą można spokojnie sięgnąć, ale jednocześnie nie polecałabym jej na początek przygody z tym autorem. Moim zdaniem lepiej zacząć od zdecydowanie lepszej „Paradyzji”, która przecież porusza zbliżoną tematykę.

PS. Wydanie ze zdjęcia jest po prostu tym, które posiadam. Tak, istnieje nowsze :)

* * *

Dla naszych przodków wolność zawsze znaczyła tak wiele, że gotowi byli oddać życie w jej obronie, przeciwstawić się przeważającej sile przeciwnika... Jak to się dzieje, że wobec nielicznej stosunkowo garstki Proksów wszystkich opuściły nagle — ta odwaga i determinacja, to przywiązanie do wolności... Powiedzcie, jak to jest możliwe, że przez tyle lat pozwalamy ograniczać swobodę naszych poczynań, że oddaliśmy się pod kuratelę jakichś obcych istot — i wszystkim opadły nagle ręce... Każdy z osobna wie, że ten stan to ledwo zamaskowana niewola, okupacja... A wszyscy razem — poddają się temu... — To nie jest sprawa samych Proksów. Oni tylko umiejętnie wykorzystują pewne cechy niektórych ludzi. Sami osobiście nie maczają w tym łap. Posługują się ludźmi — powiedział Milt z goryczą.

Fragment „Wyjścia z cienia” Janusza A. Zajdla