Ania z Zielonego Wzgórza: Klasyk, który wciąż zachwyca

Rodzeństwo Cuthbertów postanawia przygarnąć chłopca, który będzie pomagał im w pracy w gospodarstwie. Niestety, przez nieporozumienie na Zielone Wzgórza przybywa dziewczynka – rudowłosa Ania Shirley. Rezolutna i rozgadana dziewczynka prędko wprowadza wiele zmian do życia swoich opiekunów.

Tytuł: Ania z Zielonego Wzgórza

Tytuł serii: Ania z Zielonego Wzgórza

Numer tomu: 1

Autor: Lucy Maud Montgmery

Tłumaczenie: Rozalia Bernsteinowa

Liczba stron: 301

Gatunek: literatura dziecięca/młodzieżowa

Wydanie: Nasza Księgarnia, Warszawa 1984

„Ania z Zielonego Wzgórza” była dla wielu pokoleń kobiet pierwszą książką, która sprawiła, że chętnie sięgnęły po kolejne lektury. Mnie niestety to ominęło – jakimś cudem jako dziecko nigdy po nią nie sięgnęłam i dopiero teraz, jako dorosła osoba, miałam przyjemność się zapoznać z tą historią. Nie zrozumcie mnie źle: Ania jest tak popularną postacią, że znałam ogólny zarys historii. Wiedziałam, w jaki sposób dostała się na Zielone Wzgórze i znałam co niektóre sytuacje, czy scenki (jak ta z farbowaniem włosów przez bohaterkę). Nigdy jednak nie czytałam książki samej w sobie.

Wydaje mi się jednak, że nie byłam stratna: znając moje ówczesne „trendy” czytelnicze raczej uznałabym, że nie jest to lektura dla mnie. Teraz jednak jak najbardziej tę lekturę doceniam i... żałuje, że trudno dziś o książki dla dzieci oraz młodzieży właśnie utrzymane w takiej konwencji.

Zacznijmy od samego stylu. „Ania z Zielonego Wzgórza” to książka po prostu dobrze napisana. Z jednej strony czyta się ją naprawdę lekko i przyjemnie, ale z drugiej jej styl jest dojrzały i naprawdę piękny. Naprawdę brakuje mi tego w dzisiejszej literaturze dla młodzieży: zwykle dostajemy twórczość tak infantylną i grafomańską, że trudno tu mówić o jakimkolwiek „dziele”, czy „warsztacie” autora. Pani Montgomery zaś tego absolutnie nie brakowało.

Poza tym sama konstrukcja historii sprzyja młodemu czytelnikowi. Choć mamy tu jakąś ogólną historię (przybycie Ani na Zielone Wzgórza i jej cały proces dorastania) to w praktyce każdy rozdział jest w miarę osobną historią, przygodą, lub nauczką, którą dostaje bohaterka. Na dodatek są to raczej krótkie fragmenty, dzięki czemu dziecko raczej nie znudzi się tą opowieścią.

Nie oznacza to jednak, że nie mamy tu mocnych, czy dramatycznych momentów: choć struktura powieści nie jest tu tak konkretna, jak choćby w historiach przygodowych, a całość raczej opowiada o sympatycznym dzieciństwie to autorka nie boi się poruszać trudnych tematów.  Już sam początek jest przecież wyjątkowo dramatyczny: Ania, przekonana, że trafia do domu swoich marzeń nagle dowiaduje się, że była pomyłką i nikt jej w Zielonych Wzgórzach nie chce.

Evelyn Nesbit, czyli modelka,
której uroda jest pierwowzorem wyglądu Ani.

Sama bohaterka zaś... cóż, jest niewątpliwie postacią bardzo dobrze wykreowaną. Rozmarzone dziecko, które musi dorosnąć i nauczyć się, jak żyć zostało przedstawione tu naprawdę bardzo dobrze. Jednocześnie autorka nie popełniła tu błędów typowych dla dzisiejszych twórców: dziś zwykle młode postacie to zwykle wyjątkowo głupi buce, którzy pokonują jeszcze głupsze od siebie przeszkody. Na dodatek dorośli zwykle popierają dzieciaki w tych właśnie wyborach. Tu zaś mamy dziecko, które uczy się podstępować pod czujnym okiem opiekunów: Ania popełnia błędy, ale te zawsze są jej wytknięte.

Co ciekawe, w „Ani” nie ma aż tak wiele Ani jako takiej: zwykle przebywamy w jednym pomieszczeniu z naszym rudzielcem oraz jej opiekunką, Marylą i słuchamy, co w ciągu ostatniego dnia, czy tygodnia się wydarzyło. „Siedzimy” przy tym raczej w głowie dorosłej osoby, a nie – w głowie dziecka. To, moim zdaniem, bardzo ciekawy wybór autorki: dzięki temu mamy okazje bliżej poznać dość zamkniętą i małomówną Marylę i dowiedzieć się, co naprawdę o Ani sądzi... A przecież co sądzi ta rudowłosa dziewczynka wszyscy dobrze wiemy, bo ona raczej nie ma problemów z wyrażaniem własnych emocji.

Trudno nie docenić mi „Ani z Zielonego Wzgórza” – to naprawdę pięknie napisana powieść dla dzieci i młodzieży, która niesie w sobie ogromną wartość edukacyjną.... Mimo że ma na swoim karku już ponad sto lat. To zdecydowanie lektura, którą warto dać do przeczytania dziecku, jak i samemu sie z nim zapoznać: w końcu to bardzo przyjemna w odbiorze klasyka literatury.

* * *

Dlaczego właściwie należy klękać do modlitwy? Gdybym ja szczerze pragnęła się pomodlić, wiem, co bym uczyniła. Poszłabym sama, samiutka na wielką, piękną łąkę albo jeszcze lepiej do dużego, ciemnego lasu i patrzałabym na obłoki, het, w górę, w te cudne, bezgraniczne niebiosa. Wtedy po prostu odczuwałabym modlitwę...

Fragment „Ani z Zielonego Wzgórza” L. M. Montgomery