Prince Polonia: Powieść polsko-indyjska w reportażowym stylu

 

Druga połowa lat 80. XX wieku. Przemyt polsko-indyjski kwitnie. Janek i Radek, koledzy z czasów szkolnych, próbują swoich sił w nielegalnym handlu, chcąc wyrwać się z zubożałego kraju. Ich śladami podąża jednak przeszłość. Ich dawna szkolna miłość, Magda, podobno również przebywa właśnie w Azji.

 

Indie są fascynującym krajem, o którym jednak wiem najwyżej „coś”: „coś” bez konkretów, głównie oparte na pewnych stereotypach. Lubię to, jak barwną tworzą kulturę i kojarzą mi się z czymś ciekawym, choć gorącym i tłocznym, a przez to trochę niebezpiecznym. Szczerze przyznam, że sięgając po „Prince polonię” Cegielskiego nie miałam pojęcia, że to w te rejony przeniesie mnie fabuła powieści, jako że sięgnęłam po tę powieść głównie przez wzgląd na autora, a nie opis z tyłu okładki. Tych czytania raczej unikam i zwykle robię to jedynie pobieżnie.

W każdym razie ten indyjski pierwiastek w tej powieści jest niezwykle mocno zarysowany. Autor wyraźnie wie o czym pisze (Cegielski podróżował do Indii wielokrotnie) i przedstawia nam świat przemytników bardzo dokładnie. Z detalami opisuje pojedyncze akcje, hotele w Azji, zachowania ludzi na ulicach wielkich miast. Robi to wszystko z perspektywy Polaków, dzięki czemu całość pod tym względem wypada bardzo realistycznie i wiarygodnie. Ba, wręcz reportażowo!

I właściwie ten fakt jest jedną z kilku bardzo znaczących wad tej powieści. A może właściwie jest po prostu przyczyną jej wad wszelakich? Mam wrażenie, że to całkiem możliwe. Zacznijmy od tego, że autor prezentuje nam trzy narracje. Trzecioosobową (neutralną) oraz narracje bardziej pamiętnikowe, w których Janek i Radek opowiadają komuś o swoich przygodach w sposób bardzo osobisty. To zabieg, który zwykle mnie nie irytuje, ale w tym przypadku byłam nim zmęczona. Bo autor nie zaznacza wyraźnie zmian narracji, a nasi bohaterowie odzywają się w bardzo podobny do siebie sposób. W ogóle, są podobnymi postaciami, mimo że Cegielski próbuje nam wmówić, że jednak nie. I czasem trudno się połapać. Zwłaszcza na początku powieści.

Kolejnym problemem, który wynika z reportażowości jest brak fabuły jako takiej. Jako czytelnicy skaczemy regularnie pomiędzy etapem szkolnym i przemytniczym w życiu naszych bohaterów. I to jest w porządku, tyle tylko, że to jedna z tych powieści, która przy tym absolutnie nie ma fabuły. To książka, która ma nieco ponad 400 stron. Przez większość z nich właściwie obserwujemy okruchy z życia postaci i tylko czasem narracja ujawnia nam, że COŚ się będzie działo później. I dzieje się – na ostatnich pięćdziesięciu stronach. Tyle, że osobiście nie wyczułam tam ani szczególnego napięcia, ani poczucia, że te wydarzenia są dla mnie jakkolwiek istotne.

Może dlatego, że zdążyłam się już domyślić, co tam się będzie działo? Bo naprawdę nie trudno przewidzieć, jak może skończyć się nielegalny handel. A „finał” wątku z Magdą też robi się jasny dużo wcześniej. Z resztą, choć ta dziewczyna jest chyba jedną z najmilszych postaci to trochę nie widzę sensu w istnieniu młodocianego wątku skupiającego się mocniej na niej.

Max Cegielski ma warsztat i wiedzę. Nie mam zamiaru mu tego odebrać. „Prince polonia” nauczyło mnie sporo o samym przemycie polsko-indyjskim i choćby z tego powodu cieszę się z możliwości poznania tej lektury. Nie zmienia to faktu, że dla mnie ta powieść jest co najwyżej średniej klasy historią. Zdaje sobie sprawę, że tak reportażowe podejście może się niektórym podobać i że ta książka spodoba się nie jednemu czytelnikowi, ale ja czułam się nią trochę poirytowana.  Bo ani nie interesowała mnie historia sama w sobie, ani nie polubiłam bohaterów, a całokształt wydaje mi się dojść pretensjonalny.

Cóż, na szczęście w nieszczęściu przynajmniej słowa wchodziły mi dość gładko, chociaż jednocześnie odnoszę wrażenie, że mimo przeciętnej objętości powieść Cegielskiego jest dość mocno przegadana. Tu naprawdę wiele można byłoby wyciąć…  a może po prostu lepiej byłoby zrobić z „Prince Polonii” krótkie opowiadanie. Bądź po prostu znaleźć dawnych polskich przemytników i zrobić reportaż na ten temat.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję portalowi czytampierwszy.pl!