Martwy Sezon: ...trwa w najlepsze u Jadowskiej

 

Jesienny czas nie sprzyja prowadzeniu pensjonatu. Magda Garstka oraz jej babcia, Maria, ledwo wiążą koniec z końcem. Za rogiem czają się jednak nie tylko rządni pieniędzy bankierzy, ale również trupy, które zaczynają wysypywać się z szafy.

 

Razem z lekturą „Martwego sezonu” poznałam już osiem książek Anety Jadowkiej. Po upływie czasu w miarę pozytywnie oceniam może trzy z nich. Niestety, kontynuacja „Trupa na plaży” nie jest wśród nich. Bo choć tom pierwszy był całkiem uroczą i nawet sympatyczną lekturą, to w topie drugim autorka daje po prostu popis tego, co wychodzi jej najgorzej.

Odnoszę coraz większe wrażenie, że uwielbienie Jadowskiej do swoich bohaterów oraz kreowanych przez siebie „rzeczywistości” (ta książka to nie fantastyka) jest jej najgorszym wrogiem. Bo gdy czytam jej książki mam wrażenie, że naprawdę czuje i rozumiem to, jak bardzo ta pisarka cieszy się z tego, co pisze. Ale jednocześnie czuję, że przez to sama siebie zapędza w kozi róg i przez to „Martwy sezon” wypada tak, jak wypada. Oczywiście to tylko moje prywatne spekulacje, ale nie umiem pozbyć się tego wrażenia.

Żeby napisać coś może nieco bardziej konkretnego, skupmy się na tym, ile w tym komediowo-obyczajowym kryminale jest kryminału. Jadowska dzieli „Martwy sezon” na dwie równe części. Kryminał pojawia się dopiero w tej drugiej, na dodatek początkowo będąc nie tyle znalezieniem trupa, a takim „śmieszkowaniem” i tworzeniu legendy miejskiej (pensjonatowej?) przez grupkę przyjaciół. Chodzi mi o rozmowy w stylu: „Patrzcie! Wrócił z toalety bez kapelusza! Na pewno zabił nim pana Mietka!”. Coś, co czasem robi się prywatnie i w sprzyjających okolicznościach bywa nawet zabawne, z takim zastrzeżeniem, że nie w przypadku tej powieści. Zwłaszcza, że gdy już prawdziwe trupy się pojawiają to zachowanie bohaterów przynajmniej mnie odrzuca. Jest nie na miejscu i niewłaściwie. Dziecinne. Ponadto, zagadki kryminalnej jako takiej tu nie ma, bo rozwiązanie nasuwa się samo i jest oczywiste od samego początku powieści.

Cóż więc z częścią obyczajową, która właściwie stanowi większą część książki? No niewiele. Co prawda mamy tu parę dramatów, powiązanych z przeszłościami bohaterów, ale przez lwią część ci po prostu sobie rozmawiają o przyziemnych rzeczach. Niby jakaś linia fabularna to łączy (owy „Martwy Sezon” w pensjonacie), ale koniec końców niewiele z tego wynika i wstęp do kryminału jest przesadnie rozbudowany, a przez to nudny.

Na dodatek zwłaszcza ta pierwsza część jest wręcz łopatologicznym wciskaniem przez autorkę jej prywatnych poglądów czytelnikowi. Jasne, „Trup na plaży” już poruszał ważne w przestrzeni publicznej tematy, ale robił to znacznie delikatniej i znacznie z większym taktem. A w „Martwym sezonie” mamy sceny napisane wręcz SPECJALNIE pod to, aby autorka mogła się wypowiedzieć. Na przykład, pojawia się scena z wózkiem inwalidzkim, w której bohater wykłada o wykluczeniu w przestrzeni publicznej z powodów architektonicznych. Albo pojawia się postać (która nigdy więcej nie wraca!) zastanawiająca się, czy może w kawiarni nakarmić dziecko piersią. Dodatkowo mamy tu też poruszoną tematykę przemocy w rodzinie (ze strony mężczyzny oraz kobiety) oraz zaburzeń żywieniowych. To ważne tematy, owszem. Ale nie dość, że Jadowska wrzuca je do powieści wręcz na sile to jej (?) pogląd na te sprawy jest tak sztampowy i tak bezpieczny, że nawet nie zachęcił mnie do konfrontacji opinii. To były po prostu niepotrzebne wstawki, które niewiele wnosiły do fabuły i powinny zostać ucięte na etapie redakcji tekstu (jak ¾ pierwszej połowy).

Skoro obyczaj nie działa, kryminał też nie… to może chociaż komedia? Uwaga, będzie plot twist: NIE. Żart w „Martwym sezonie” możemy podzielić na dwie kategorie.

Pierwsza to przerabianie powiedzonek. Na przykład: „mieć Garstkę w garści” albo „nie żebym zaglądała darowanej rezydencji w zęby”. Z tym, że akurat to mnie nie bawi. W ogóle. Nie w wykonaniu Jadowskiej. Takie zabiegi wychodzą Marcie Kisiel, ale nie jej. Po prostu ta autorka jest w tym zbyt toporna, zbyt „śmieszna na siłę”.

Druga to śmieszne historie z życia. Albo właściwie „śmieszne”. Takie na poziomie: „chciałam zafarbować włosy na tęczę, ale wyszedł mi kolor kupy”. To może bawić raz. Dwa, jeśli jest dobrze zrobione. Ale że ten raz był już w „Trupie…” i wtedy także mnie nie bawił to zgadnijcie, czy uśmiałam się przy tym tomie.

Dodać muszę, że jak lubiłam Garstkę po tomie pierwszym tak teraz coraz bardziej mnie ta mała Madzia irytuje. Ta dziewczyna nawet psów nie lubi.

Czy ta powieść ma jakieś zalety? Może jedną kluczową. Lekko się ja czyta. Wchodzi szybko i natychmiastowo, bo w stylu Jadowskiej po prostu nie ma żadnego ciężaru. Ot, można przeczytać, pewnie mało wymagającemu czytelnikowi nawet się spodoba. Ale ja naprawdę potrzebuje od książki chociaż czegoś nieco więcej! Tak ciut-ciut, by w powieści było naprawdę nad czym się pozytywnie pochylić, a nie tylko narzekać.

Jadowska napisała już sporo. To nie jest poczatkująca pisarka. Mimo to mam wrażenie, że ona naprawdę dalej nie potrafi wyjść poza swoje osobiste fantazje. To rzecz jasna SPEKULACJE i MOJE ODCZUCIA (coby mnie nikt nie posądzał, że ja tu jakieś wyroki wydaje!), ale odnoszę wrażenie, że jak „Dora Wilk” była fantazją tej młodziutkiej osoby, która chciała kopać tyłki i mieć masę kochanków, tak „Garstka z Ustki” jest fantazją już starszej wersji tej osóbki, która chce się ustatkować. Najlepiej w niewielkim miasteczku, z kochającą rodziną u boku i odrobinką dreszczyku. W tym rzecz jasna nie ma nic złego, jak najbardziej rozumiem takie pragnienia. Ale przelanie ich na papier bez (jak mi się zdaje) większego odsiana ziarna od plew i rozpisania to po prostu kiepski pomysł. I takie fantazjowanie mogłam wybaczyć debiutance, ale nie osobie z takim stażem pisarskim.