Mity, wierzenia i obyczaje Basków: Europejska enklawa inności

Choć od tysięcy lat żyją na ziemiach hiszpańskich i francuskich, a wcześniej – Rzymskich – Baskowie wyróżniają się na tle innych europejskich kultur. Jak wyglądają ich wierzenia i legendy? W jaki sposób pogańskie obyczaje korespondują z chrześcijaństwem?

Tytuł: Mity, wierzenia i obyczaje Basków

Autor: Jorge Ruiz Lardizabal

Liczba stron: 260

Gatunek: literautra popularnonaukowa

Wydanie: Oficyna Wydawnicwa Rewasz, 2018

O tym, że ktoś taki jak lud Basków istnieje zostałam uświadomiona jakoś w szkole gimnazjalnej, gdy zaczynałam naukę języka hiszpańskiego. Skłamałabym jednak mówiąc, że zapałałam do nich szczególną fascyncją. Przeciwnie wręcz, raczej tego tematu nigdy nie zgłębiałam. Ale gdy pewnego dnia weszłam do księgarni poszukując czegokolwiek o starożytnym Egipcie, jedyny zbiór mitologii, który w ogóle był dostępny to była właśnie ksiżka Jorge Ruiza Lardizabala, „Mity, wierzenia i obyczaje Basków”. Nie chcąc wyjść z niczym (miałam w ten dzień „parcie” na nową książkę) po prostu ją wzięłam. I okazało się, że to całkiem inspirująca lektura.

Jako, że znawcą tematyki nie jestem i też raczej nie będę, nie mam zamiaru oceniać w profesjonalny sposób merytorycznej części tej pozycji. Autor podaje nam przypisy, podaje źródła, sam też jest z pochodzenia Baskiem – wierzę więc, że na potrzeby tej książki wykonał odpowiednią pracę i przekazał tak rzetelną wiedze, jak tylko był w stanie. Niemniej, nie jestem w mocy, aby to w pełni zweryfikować.

Z mojego punkty widzenia „Mity, wierzenia…” to po prostu ciekawa lektura. Najpierw wprowadzająca czytelnika w to, kim w ogóle są Baskowie. Tłumacząca, skąd się wzięli i z czego wynika ich różnica od ludów zamieszkujących Europę. Następnie autor przedstawia nam bóstwa, przy okazji przytaczając mity i legendy z nimi związane. Wyjaśnia też obrzędy i symbolikę, np. zwierząt trzymanych w gospodarstwach.  Ta książka więc, choć stosunkowo niewielka, zawiera naprawdę dużą ilość ciekawej wiedzy. Zarówno tej antropologicznej, jak i religioznawczej.

Jak już napisałam – to inspirująca lektura. Jako regularny czytelnik fantastyki z nawiązanymi do mitologii mam do czynienia często i równie często myślę o ciekawych konceptach związanych z kreacją nowych światów. A taka książka jak ta po prostu podaje nam na tacy pewnie rozwiązania, czy historie. Jeśli ktoś chce tworzyć literaturę, film czy grę fantastyczną musi mieć wiedzę zarówno o funkcjonowaniu społeczeństw, jak i o tym, w co te społeczeństwa po prostu wierzą. Tylko to pozwala na dobre kreowanie świata, a książka Ruiza ma najzwyczajniej w świecie doskonale wpisuje się w to, co twórca fantastyczny powinien wiedzieć i o czym powinien czytać. Dlatego jeśli planujecie takowym zostać: ta książka naprawdę może się okazać dla Was przydatna.

Styl autora określiłabym jako stosunkowo suchy, ale przy tym raczej nie nudny. Autor stara się przedstawić nam w raczej jasny sposób wierzenia swojego ludu (bo jak twierdzi, czuje się Baskiem). Forma książki kojarzy mi się mocno z „Mitologią” Parandowskiego. Wprawdzie czytałam ją już lata temu, ale dobrze pamiętam, że i tak pod opisami konkretnych bóstw znajdowały się nie tylko suche fakty o nich, lecz również różne wersje mitów czy legend. Ruiz robi w tej książce dokładnie to samo.

Chociaż naprawdę życzyłabym sobie na trafienie na podobną książkę, ale dotyczącą mitologii egipskiej, to nie mam zamiaru narzekać na to, że tę książkę w swoich zbiorach posiadam. Na pewno przyda mi się choćby w ewentualnej pracy naukowej. Jako, że na polskim rynku nie ma chyba nadmiaru pozycji o tej tematyce to jeśli interesuje Was mitologia ogólnie bądź też kultura Hiszpanii czy ludu Basków – ta książka wydaje się mi lekturą obowiązkową.

* * *

Bask, kształtowany przez tradycje i wierzenia, w których nie znajdujemy upodobania do zawiści i zadawania innym bólu i cierpień, to istota prosta i uczciwa, obdarzona wieloma pożytecznymi zdolnościami i cechami. To człowiek samotny, ale jednocześnie gościnny i solidarny, gospodarny, ale niezachłanny i nieegoistyczny.

Fragment „Mitów, wierzeń i obyczajów Basków” Jorge Ruiza Lardizabala